ACTIVIDADE VOLUNTARIA: «DANDO O CANTE…NA TRANSICIÓN»

Os cambios sociais sempre estiveron estreitamente ligados á música. Durante os anos 70, a reivindicación das liberdades e os cantos de autor e de esquerda ían da man. Iso é algo do que se bebe actualmente, xa que, moitas veces, en manifestacións, actos reivindicativos ou movementos de protesta, volven escoitarse as chamadas «cancións protesta».

A Transición podíase cantar. Xa fosen temas que máis tarde soarían nas primeiras campañas electorais trala ditadura, como poemas de Miguel Hernández. Letras que en moitas  ocasións tivieron que esperar para ver a luz, pero que non caducan e se seguen utilizando como himnos.

De seguido, un listado de cancións míticas e representativas dese momento de cambio da ditadura á democracia. Nelas deberás  traballar unha serie de cuestións de tipo xeral e outras cuestións directamente relacionadas coas cancións indicadas.

  • Explicar, brevemente, a biografía ou importancia do autor ou artista correspondente (ten en conta que deberás falar, en cada caso, ou ben do poeta ou letrista, ou do intérprete do tema musical)
  • Analizar a letra  de cada poema musicalizado ou canción.
  • Dicir se coñecías a canción e se che gusta (valoralas nunha escala de 0 a 10)  e as razóns da túa opinión persoal.
  • Localiza en YouTube versións dos temas referidos por parte doutros artistas distintos.
  • Buscar e engadir outras cancións distintas a esta proposta e que ti coñezas sobre o tema do traballo.

 

En todo caso, debes seguir estas pautas obrigatorias:

Deberás explicar, en primeiro lugar, por que escolliches esta tarefa voluntaria e cal é o teu interese por este tipo de traballos relacionados coa Historia.

-Podes entregar o traballo escrito a man ou cun procesador de textos.

-O traballo debe constar dunha portada orixinal, as cuestións deben estar numeradas ou ordeadas (coas respostas axeitadas), incluír material gráfico (imaxes, mapas, ilustracións…) e, no caso de usar información adicional, as fontes (páxinas de internet, enciclopedias, vídeos…) utilizados para confeccionar a tarefa.

-Unha vez finalizados, podes entregalos ao profesor (en carpetiña, grampados, cunha funda ou soporte, etc) ou envialos por correo electrónico (só en formato PDF e evitar os ODT).

Non esquezas enviar os teus comentarios a: afachadoestevez@gmail.com

JOAN MANUEL SERRAT  «Para la libertad» (1972)

LETRA:
Para la libertad, sangro, lucho, pervivo
Para la libertad, mis ojos y mis manos
Como un árbol carnal, generoso y cautivo
Doy a los cirujanos
Para la libertad siento más corazones
Que arenas en mi pecho: dan espumas
Mis venas
Y entro en los hospitales, y entro en
Los algodones
Como en las azucenas
Porque donde unas cuencas vacías
Amanezcan
Ella pondrá dos piedras de futura mirada
Y hará que nuevos brazos y nuevas
Piernas crezcan
En la carne talada
Retoñarán aladas de savia sin otoño
Reliquias de mi cuerpo que pierdo en
Cada herida
Porque soy como el árbol talado
Que retoño
-A que poeta español pertence a letra desta canción de Serrat?
-A que outros poetas españoles célebres homenaxeou tamén este cantante?

-Que problemas tivo o cantante co réxime franquista ao longo da súa carreira?

 

«A cántaros», Pablo Guerrero 1972

LETRA

Tú y yo, muchacho, estamos hechos de nubes
Pero ¿quién nos ata?
Pero ¿quién nos ata?
Dame la mano y vamos a sentarnos
Bajo cualquier estatua
Bajo cualquier estatua
Que es tiempo de vivir y de soñar y de creer
Tiene que llover
Tiene que llover
Tiene que llover
Tiene que llover a cántaros
Tiene que llover
Tiene que llover
Tiene que llover
Tiene que llover a cántaros
Estamos amasados con libertad, muchacho
Pero ¿quién nos ata?
Pero ¿quién nos ata?
Ten tu barro dispuesto, elegido tu sitio
Preparada tu marcha
Preparada tu marcha
Hay que doler de la vida hasta creer
Tiene que llover
Tiene que llover
Tiene que llover
Tiene que llover a cántaros
Tiene que llover
Tiene que llover
Tiene que llover
Tiene que llover a cántaros
Ellos seguirán dormidos
En sus cuentas corrientes de seguridad
Planearán vender la vida y la muerte y la paz
¿Le pongo diez metros en cómodos plazos de felicidad?
Pero tú y yo sabemos que hay señales que anuncian
Que la siesta se acaba
Que la siesta se acaba
Y que una lluvia fuerte, sin bioenzimas, claro
Limpiará nuestra casa
Limpiará nuestra casa
Hay que doler de la vida hasta creer
Tiene que llover
Tiene que llover
Tiene que llover
Tiene que llover a cántaros
Tiene que llover
Tiene que llover
Tiene que llover
Tiene que llover a cántaros

-Tenta comentar o sentido da letra, tendo en conta a época e o momento no cal foi composta.

Luis Eduardo Aute  «Al Alba», 1975

 

LETRA

Si te dijera, amor mío,
Que temo a la madrugada,
No sé qué estrellas son estas
Que hieren como amenazas,
Ni sé qué sangra la luna
Al filo de su guadaña.
Presiento que tras la noche
Vendrá la noche más larga,
Quiero que no me abandones
Amor mío, al alba.
Los hijos que no tuvimos
Se esconden en las cloacas,
Comen las últimas flores,
Parece que adivinaran
Que el día que se avecina
Viene con hambre atrasada.
Presiento que tras la noche…
Miles de buitres callados
Van extendiendo sus alas,
No te destroza, amor mío,
Esta silenciosa danza,
Maldito baile de muertos,
Pólvora de la mañana.
Presiento que tras la noche…
-En que contexto histórico e a que feitos concretos de finais de 1975 se corresponde a canción de Aute?
-Comenta o sentido da letra.

 

Cecilia «Mi Querida España» 1975

LETRA:

Mi querida España
Esta España viva (mía)
Esta España muerta (nuestra)
De tu santa siesta
Ahora te despiertan
Versos de poetas
¿Dónde están tus ojos?
¿Dónde están tus manos?
¿Dónde tu cabeza?

Mi querida España
Esta España mía,
Esta España nuestra. Ay, Ay

Mi querida España
Esta España mía,
Esta España nuestra

Mi querida España
Esta España nueva (mía)
Esta España vieja (nuestra)
De las alas quietas
De las vendas negras
Sobre carne abierta
¿Quién pasó tu hambre?
¿Quién bebió tu sangre
cuando estabas seca?

Mi querida España
Esta España mía,
Esta España nuestra. Ay, Ay

Mi querida España
Esta España mía,
Esta España nuestra

Mi querida España
Esta España en dudas (mía)
Esta España ciega (nuestra)
Pueblo de palabras
Y de piel amarga
Dulce tu promesa
Quiero ser tu tierra
Quiero ser tu hierba
Cuando yo me muera

Mi querida España
Esta España mía,
Esta España nuestra. Ay, Ay

Mi querida España
Esta España mía,
Esta España nuestra

 

-Curiosamente, parte da letra desta popular canción foi censurada nos derradeiros meses da ditadura. Por que?

-Trata de comentar o sentido da letra.

«CANTO A LA LIBERTAD» José Antonio Labordeta, 1975

LETRA:
Habrá un día
en que todos
al levantar la vista,
veremos una tierra
que ponga libertad.
Hermano, aquí mi mano,
será tuya mi frente,
y tu gesto de siempre
caerá sin levantar
huracanes de miedo
ante la libertad.

Haremos el camino
en un mismo trazado,
uniendo nuestros hombros
para así levantar
a aquellos que cayeron
gritando libertad.

Sonarán las campanas
desde los campanarios,
y los campos desiertos
volverán a granar
unas espigas altas
dispuestas para el pan.

Para un pan que en los siglos
nunca fue repartido
entre todos aquellos
que hicieron lo posible
por empujar la historia
hacia la libertad.

También será posible
que esa hermosa mañana
ni tú, ni yo, ni el otro
la lleguemos a ver;
pero habrá que forzarla
para que pueda ser.

Que sea como un viento
que arranque los matojos
surgiendo la verdad,
y limpie los caminos
de siglos de destrozos
contra la libertad.

-Comenta o sentido da letra de Labordeta.

-Curiosamente, en que Comunidade Autónoma cántase esta peza como himno non oficial desa rexión?

«La muralla» Ana Belén y Víctor Manuel, 1976

 

LETRA:

Para hacer una muralla
Tráiganme todas las manos
Tráiganme todas las manos
Los negros sus manos negras
Los blancos sus blancas manos
Una muralla que vaya
Desde la playa hasta el monte
Desde el monte hasta la playa
Allá sobre el horizonte

¡tun tun! ¿quién es?
Una rosa y un clavel…
¡abre la muralla!
¡tun tun! ¿quién es?
El sable del coronel
¡cierra la muralla!
¡tun tun! ¿quién es?
La paloma y el laurel
¡abre la muralla!
¡tun tun! ¿quién es?
El alacrán y el ciempiés…
¡cierra la muralla!

Al corazón del amigo abre la muralla
Al veneno y al puñal cierra la muralla
Al mirto y la yerbabuena abre la muralla
Al diente de la serpiente cierra la muralla
Al ruiseñor en la flor abre la muralla…

Alcemos una muralla
Juntando todas las manos
Los negros sus manos negras
Los blancos sus blancas manos
Una muralla que vaya
Desde la playa hasta el monte
Desde el monte hasta la playa
Allá sobre el horizonte…

-Ana Belén e Victor Manuel popularizaron en España esta canción a partires de 1976, pero quen eran os seus autores orixinais? 

En que poeta cubano se basea a letra da canción?

-Trata de comentar o sentido da letra da canción.

 

Jarcha «Libertad sin ira», 1976

 

-Que problemas tivo coa censura esta canción?  Cal é o sentido da súa letra?

-Anota títulos doutros temas representativos deste grupo musical durante a Transición.

 

«Abstención, abstención» (popular), 1976

El vino de la oposición

no es blanco ni tinto

ni tiene color.

¡Abstención, abstención!

es el vino de la oposición.

 

-En que contexto histórico concreto se cantaba esta canción nas manifestacións do 76 e que rexeitaba?

-En que tonadilla popular e tradicional se basea a mesma?

«Habla pueblo habla»  Vino Tinto, 1976

LETRA:

Habla, pueblo, habla,
este es el momento;

no escuches a quien diga,

que guardes silencio.

Habla, pueblo, habla,

habla pueblo sí;

no dejes que nadie

decida por ti.

Si tienes el deseo de borrar

las huellas del rencor;

si quieres afirmar tu volundad

con la fuerza de tu voz.

Y si tienes el aliento para hablar;

dime, pueblo, ¿Quién te obliga?

¿Quién puede obligarte a callar?

Habla, pueblo, habla,

tuyo es el mañana;

habla y no permitas

que roben tu palabra.

Habla, pueblo, habla,

habla sin temor;

no dejes que nadie

apague tu voz.

 

-Que relación atopas entre este tema e o anterior?  Cal era o obxectivo político desta canción e quen o encargou?

«Canción de la esperanza unida-Pongo mi voz» La Bullonera, 1976

LETRA:

Oigo que se levantan
voluntades hermanas
y prenden en el aire
sus hermosas palabras.

Ando este silencio
con vientos de esperanza
por encima del
miedo,
el terror,
la amenaza.

PONGO MI VOZ
PARA EL QUE QUIERA USARLA
COMO SU PROPIA VOZ,
COMO SU PROPIA ALMA.
PONGO MI VOZ.

Entierro la nostalgia
que nos amordazaba,
poblada de temores,
de heridas y añoranzas.

Hago mías las voces
que han crecido en la rabia,
se han hecho de hierro
templadas como espadas.

PONGO MI VOZ
PARA EL QUE QUIERA USARLA
COMO SU PROPIA VOZ,
COMO SU PROPIA ALMA.
PONGO MI VOZ.

Olor de enredaderas
refrescan las ventanas,
en las cárceles tiemblan
los cerrojos y aldabas,

abriremos sus puertas
a la nueva mañana
rescatando las vidas
que nos fueron robadas.

PONGO MI VOZ
PARA EL QUE QUIERA USARLA
COMO SU PROPIA VOZ,
COMO SU PROPIA ALMA.
PONGO MI VOZ.

Escucho inconfundibles
por los pueblos de España,
voces con tanta fuerza
que arrancarán montañas.

Esfuerzos solitarios
de gente solidaria,
han unido su frente
en esperanzas hermanas.

PONGO MI VOZ
PARA EL QUE QUIERA USARLA
COMO SU PROPIA VOZ,
COMO SU PROPIA ALMA.

PONGO MI VOZ
PARA EL QUE QUIERA USARLA
COMO SU PROPIA VOZ,
COMO SU PROPIA ALMA.

PONGO MI VOZ
PARA EL QUE QUIERA USARLA
COMO SU PROPIA VOZ,
COMO SU PROPIA ALMA.

PONGO MI VOZ
PARA EL QUE QUIERA USARLA
COMO SU PROPIA VOZ,
COMO SU PROPIA ALMA.

PONGO MI VOZ
PARA EL QUE QUIERA USARLA
COMO SU PROPIA VOZ,
COMO SU PROPIA ALMA.

 

-Procura comentar a letra da canción dende un punto de vista político.

 

«Pueblo de España ponte a cantar (Una cancion)» Adolfo Celdrán, 1977

 

LETRA:

Una canción,
una canción,
llena las calles
de la ciudad.
Canta el martillo,
canta el motor,
ya canta el brazo
trabajador.
Las herramientas
tienen cantar.
Lo canta el hombre
al trabajar.
Todas las manos
se van a alzar,
un solo puño
las unirá.
¡Pueblo de España
ponte a cantar!
¡Pueblo que canta
no morirá!
Pueblo que canta
no morirá.

 

-En que poeta español se basea a letra da canción?

-Procura explicar o sentido da letra da mesma.

 

«Vota bien y mira a quién» Adolfo Celdrán, 1977

LETRA:

Habla, pueblo, habla

vota, pueblo, vota;
pero no votes
a quien te explota.

En el trabajo te exprimen

en la tienda te arruinan

solo te queda el cabreo

y aún te piden que sonrías.

Que digas: “Yo doy mi voto

a quien vive a costa mía”,

luego dirán si les votas:

“sarna con gusto no pica”.

Nos llamaban mayoría

mayoría silenciosa

mayoría silenciada

por los palos y las porras.

Ahora se esconde lo tranca
¡ay como cambian las cosas!

tan solo los perros lamen

la mano que los azota.

Ellos son los supermanes

y nosotros los idiotas.

Los cuentos para los tontos

esquiroles y pelotas.

Nos piden que les votemos

que callemos y a otra cosa:

mi voto es para los míos

los que cambiarán la historia.

Habla, pueblo, habla;

vota, pueblo, vota;

pero no votes

a quien te explota.

 

-Explica o contexto histórico concreto e o sentido da letra deste tema do cantautor (daquela, militante do PCE)

 

«Mi vecino de arriba» Joaquín Sabina, 1978

LETRA:
Mi vecino de arriba
Es un fulano de tal
Es un señor muy calvo
Muy serio y muy formal
Que va a misa el domingo
Y fiestas de guardar
Que es una unidad de destino
En lo universal
Que busca en esta vida
Respetabilidad
Que predica a sus hijos
Responsabilidad
Y llama libertinaje
A la libertad
Ha conseguido todo
Menos felicidad
Mi vecino de arriba
Hizo la guerra y no
Va a consentir que opine
A quien no la ganó
Mi vecino es un recto
Caballero español
Que siempre habla ex cátedra
Y siempre sin razón
Mi vecino de arriba
Es el lobo feroz
Que va el domingo al fútbol
Y ve televisión
Que engorda veinte kilos
Si le llaman señor
Que pinta en las paredes
«Rojos al paredón»
Al vecino de arriba
Le revienta que yo
Deje crecer mi barba
Y cante mi canción
Mi vecino de arriba
Es más hombre que yo
Dice que soy un golfo
Y que soy maricón
Mi vecino de arriba
Se lo pasa fatal
Y que yo me divierta
No puede soportar
Cuando me mira siente
Ganas de vomitar
Si yo fuera su hijo
Me pondría a cavar
Mi vecino de arriba
En la barra del bar
Cuando se habla de sexo
Dice que es Superman
Es una pena que su mujer
No opine igual
De sexo, las mujeres
No debían de opinar
Mi vecino de arriba
Un día me pescó
Magreando a su hija
Dentro del ascensor
Del trabajo volvía
Cuando reconoció
La voz que me decía
«Quítate el pantalón»
Aún estoy corriendo
No quiero ni pensar
Lo que habría sucedido
Si me llega a alcanzar
Como hay niños delante
No les puedo contar
Lo que con su cuchillo
Me quería cortar
Me he cambiado de casa
De nacionalidad
Pero, a pesar de todo
Todo ha seguido igual
Los vecinos de arriba
Inundan la ciudad
Si tu vives abajo
No te dejan en paz

-Comenta a letra desta chocante canción do gran Sabina.

Fuxan os ventos «Cara a liberdade. Galiza» 1978

LETRA:

Reclamamos, por galegos ós nacidos na lameira,

ós que na dorna lixeira, arrincan peixe do mar.

Os que no andamio e no xunque

teñen ó progreso escravo,

ós que tronzan co arado,

a terra pra facer pan.

Sonos nós, xente que leva,

un facho na noite escura,

xente que vai á procura da súa hestoria virar.

Séculos de fame xorda na noite pecha perdidos,

afogando a pena en viño sin lume pra nos quentar!

O lusco co sacho ó lombo,

pra xantar pan e touciño,

co corpo morto, doido,

sempre do carro a tirar.

Aldraxados, iñorantes, pobo sin lei,

divididos do sangue roxo,

vencido, os caciques a zugar!

Do fondo da nosa noite,

da moura noite dos tempos,

zoan, oxe, novos ventos, os ventos da libertá!

Homes de tempos perdidos,

ti, labrego, ti, obreiro, ti gandeiro, mariñeiro,

poñéivos a camiñar!

Somos nós, e soio nós, os donos do noso siño,

abrindo un novo camiño na busca da libertá!

 

-Que outros grupos e cantautores en galego destacaron nos anos da transición polos seus temas comprometidos e reivindicativos?

-Trata de comentar o sentido da letra.

«España Camisa Blanca de Mi Esperanza», Ana Belén, 1984

LETRA:

España camisa blanca de mi esperanza
Reseca historia que nos abrasa
Con acercarse sólo a mirarla.
Paloma buscando cielos más estrellados
Donde entendernos sin destrozarnos
Donde sentarnos y conversar.

España camisa blanca de mi esperanza
La negra pena nos atenaza
La pena deja plomo en las alas.
Quisiera poner el hombro y pongo palabras
Que casi siempre acaban en nada
Cuando se enfrentan al ancho mar.

España camisa blanca de mi esperanza
A veces madre y siempre madrastra;
Navaja, barro, clavel, espada.
La muerte siempre presente nos acompaña
En nuestras cosas más cotidianas
Y al fin nos hace a todos igual.

España camisa blanca de mi esperanza
De fuera o dentro, dulce o amarga
De olor a incienso, de cal y caña.
Quién puso el desasosiego en nuestras entrañas
Nos hizo libres pero sin alas
Nos dejo el hambre y se llevó el pan.

España camisa blanca de mi esperanza
Aquí me tiene nadie me manda
Quererte tanto me cuesta nada.
Nos haces siempre a tu imagen y semejanza
Lo bueno y malo que hay en tu estampa
De peregrina a ningún lugar…

 

-A que poeta español pertence a letra deste tema?

-Que ideoloxía política defendían durante os anos da transicións Ana Belén e Víctor Manuel?

-Cal é o sentido ou mensaxe deste tema?

 

«Desobediencia civil», José Antonio Labordeta

LETRA:

Les devuelvo el DNI
porque yo no quiero ir
donde me van a mandar
con carné de identidad
pues aquí hay que empezar
a decir ya la verdad
que no nos gusta morir
ni en Varsovia ni en la OTAN.

Te aseguran los del dólar
que ellos lo hacen por la paz
y que por eso conviene
estar todos en la OTAN,
pero tú no te lo crees,
te lo pones a dudar,
eres un chico tremendo
no te crees casi ná.

Luego van los «orientales»
y con ese humor sin parar
te pregonan que ellos lo hacen
por la paz y la igualdad
tu tampoco te lo crees
viendo tanto militar
armado hasta los dientes
y con cara de mal plan.

Ustedes dicen que blanco
rosa dicen los de allá,
negro aseguran algunos
que se está poniendo ya
el panorama completo
de todo este personal
del mundo, del universo
y del sistema solar.

Porque si en serio desean
que aquí funcione la paz
déjense de cachondeos
y pónganse, de verdad
a fabricar con las armas
bicicletas, panecillos,
conciertos al aire libre
y tortás de mazapán.

-Comenta o sentido da letra deste outro tema de Labordeta.

 

Joaquin Sabina y Javier Krahe «Cuervo Ingenuo», 1988

LETRA:

Tú decir que si te votan
Tú sacarnos de la O.T.A.N.,
Tú convencer mucha gente,
Tú ganar gran elección,
Ahora tú mandar nación,
Ahora tú ser presidente.
Hoy decir que es alianza
Ser de toda confianza
Incluso muy conveniente,
Lo que antes ser muy mal
Permanecer todo igual
Y hoy resultar excelente.
Hombre blanco hablar con lengua de serpiente
Hombre blanco hablar con lengua de serpiente
Cuervo ingenuo no fumar
La pipa de la paz con tú,
¡Por Manitú!
¡Por Manitú!
Tú no tener nada claro
Cómo acabar con el paro,
Tú ser en eso paciente
Pero hacer reconversión
Y aunque haber grave tensión
Tú actuar radicalmente.
Tú detener por diez días
En negras comisarías
Donde mal trato es frecuente,
Ahí tú no ser radical,
No poner punto final,
Ahí tú también ser paciente.
Hombre blanco hablar con lengua de serpiente
Hombre blanco hablar con lengua de serpiente
Cuervo ingenuo no fumar
La pipa de la paz con tú,
¡Por Manitú!
¡Por Manitú!
Tú tirar muchos millones
En comprar tonto aviones
Al otro gran presidente.
En lugar de recortar
Loco gasto militar
Tú ser su mejor cliente.
Tú mujo partido pero
¿Es socialista, es obrero?
¿O es español solamente?
Pues tampoco cien por cien
Si americano también.
Gringo ser muy absorvente.
Hombre blanco hablar con lengua de serpiente
Hombre blanco hablar con lengua de serpiente
Cuervo ingenuo no fumar
La pipa de la paz con tú,
¡Por Manitú!
¡Por Manitú!

-A que fai referencia, politicamente falando, a letra desta sarcástica e divertida canción?

-Averigua se tivo algún problema no seu momento ou se xerou algún tipo de polémica.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Deja un comentario

Crea un blog o un sitio web gratuitos con WordPress.com.

Subir ↑